نحوه شارژ رزین سختی گیر و زمان تعویض آن | راهنمای تخصصی نگهداری

رزین سختی گیر قلب اصلی دستگاه سختی گیر رزینی است. عملکرد صحیح دستگاه به کیفیت و وضعیت همین رزین بستگی دارد. در واقع، زمانی که آب از میان دانه های رزین عبور می کند، یون های کلسیم و منیزیم (عامل سختی آب) با یون های سدیم جایگزین می شوند. اما این رزین ها بعد از مدتی اشباع می شوند و نیاز به احیا یا تعویض دارند. در این مقاله، به عنوان مهندس تولیدکننده با بیش از ۲۰ سال تجربه در صنعت تصفیه آب، مراحل کامل شارژ رزین سختی گیر و زمان مناسب تعویض آن را توضیح می دهم.

۱) شناخت رزین سختی گیر و عملکرد آن

رزین های سختی گیر معمولاً از جنس پلی استایرن با ساختار ژلی یا ماکروپور هستند و درون خود گروه های تبادل یونی دارند. وظیفه آن ها جذب یون های Ca²⁺ و Mg²⁺ و آزادسازی یون Na⁺ است. به مرور زمان این گروه ها اشباع شده و دیگر نمی توانند تبادل انجام دهند، بنابراین باید با محلول آب نمک احیا شوند.

دو نوع رزین رایج در بازار ایران عبارت اند از:

رزین کاتیونی اسیدی قوی (Cation Resin): برای حذف سختی آب

رزین آنیونی (Anion Resin): برای تصفیه آب صنعتی و دیونیزه کردن

در سختی گیرهای خانگی و صنعتی معمولاً فقط از رزین کاتیونی استفاده می شود.

۲) علائم نیاز به شارژ یا احیای رزین

رزین سختی گیر به مرور خاصیت خود را از دست می دهد و لازم است احیا شود. نشانه های نیاز به شارژ رزین شامل موارد زیر است:

• افزایش میزان سختی آب خروجی
• کاهش فشار جریان آب
• افزایش مصرف نمک یا طولانی شدن زمان احیا
• تشکیل رسوب در مبدل حرارتی یا دیگ بخار

۳) مراحل شارژ رزین سختی گیر

احیای رزین معمولاً با محلول آب نمک (سدیم کلراید) انجام می شود. این فرآیند می تواند به صورت دستی یا توسط شیر اتوماتیک انجام گیرد.

مرحله ۱: قطع جریان آب و تخلیه فشار

پیش از هر اقدامی باید جریان ورودی و خروجی دستگاه را ببندید و از شیر تخلیه، فشار داخل مخزن را کاهش دهید.

مرحله ۲: آماده سازی محلول آب نمک

در مخزن نمک (Brine Tank)، محلول ۱۰ تا ۱۵ درصد آب نمک تهیه کنید. یعنی برای هر ۱۰۰ لیتر آب، حدود ۱۰ تا ۱۵ کیلوگرم نمک صنعتی اضافه کنید.

مرحله ۳: تنظیم شیر سختی گیر در حالت بک واش (Backwash)

در این مرحله، آب از پایین به بالا جریان پیدا کرده و ذرات معلق از بستر رزین خارج می شوند. این کار حدود ۱۰ تا ۱۵ دقیقه طول می کشد.

مرحله ۴: مرحله احیا (Regeneration)

شیر را در حالت Regeneration یا Brine Set قرار دهید تا محلول آب نمک از بالا به پایین از بستر رزین عبور کند. یون های سدیم جایگزین یون های کلسیم و منیزیم می شوند و رزین مجدداً فعال می گردد.

مرحله ۵: شست وشوی آهسته و سریع (Rinse)

پس از احیا، شیر را در حالت Rinse قرار دهید تا آب تمیز، نمک باقیمانده را از رزین بشوید. این مرحله نیز حدود ۱۰ دقیقه طول می کشد.

مرحله ۶: بازگرداندن به حالت سرویس (Service)

در پایان، دستگاه را به حالت Service بازگردانید تا دوباره وارد مدار شود. حالا آب خروجی دوباره نرم و بدون رسوب خواهد بود.

۴) زمان تعویض رزین سختی گیر

عمر مفید رزین بستگی به کیفیت آب ورودی، دمای کاری و دفعات احیا دارد. به طور معمول:

• در آب های با سختی معمولی → هر ۳ تا ۵ سال
• در آب های با سختی بالا یا صنعتی → هر ۲ تا ۳ سال

اگر رزین تغییر رنگ داده، بوی غیرعادی دارد یا حتی بعد از احیا بازدهی آن کم شده، زمان تعویض فرا رسیده است.

۵) نحوه تعویض رزین سختی گیر

برای تعویض رزین مراحل زیر را انجام دهید:

1. ورودی آب و برق دستگاه را قطع کنید.
2. از شیر تخلیه فشار، آب داخل مخزن را خارج کنید.
3. درپوش بالای مخزن را باز کرده و با لوله مکش، رزین کهنه را خارج کنید.
4. رزین جدید (معمولاً رزین کاتیونی با برندهای Purolite یا Dowex) را با قیف مخصوص تا دو سوم ارتفاع مخزن بریزید.
5. پس از بستن درپوش، دستگاه را یک بار در حالت بک واش قرار دهید تا گرد و غبار رزین خارج شود.