یکی از مهم‌ترین مراحل نگهداری از دستگاه‌های تصفیه آب صنعتی و خانگی، بک واش سختی گیر است. کاربران بسیاری پس از مدتی استفاده از سختی‌گیر با افت عملکرد مواجه می‌شوند؛ در حالی‌که مشکل معمولاً ناشی از عدم شست‌وشوی معکوس (بک‌ واش) است. در فرآیند تصفیه، رزین با تبادل یونی یون‌های کلسیم و منیزیم را جذب می‌کند. با گذشت زمان، بستر رزین اشباع و دچار تجمع ذرات می‌شود و نیاز دارد با بک واش پاکسازی گردد تا راندمان بازیابی شود.

بک واش سختی گیر چیست؟

بک واش (Backwash) شست‌وشوی معکوس بستر رزین درون مخزن سختی‌گیر است. در حالت سرویس، آب از بالا به پایین از روی رزین عبور می‌کند؛ اما در بک واش، جهت جریان معکوس شده و آب از پایین به بالا وارد می‌شود تا ذرات معلق و رسوبات از سطح دانه‌های رزین جدا و به فاضلاب دفع شوند.

مزایای انجام منظم بک واش سختی گیر

• جلوگیری از کلوخه شدن و کانالیزه‌شدن بستر رزین
• افزایش عمر مفید رزین و کاهش هزینه‌های تعویض
• حفظ بازده تبادل یونی و کیفیت آب خروجی
• کاهش افت فشار و بار هیدرولیکی سیستم
• کاهش ریسک رشد میکروبی در بستر رزین

نحوه عملکرد بک واش سختی گیر

در اثر کارکرد، ذرات معلق و رسوبات ریز روی سطح رزین می‌نشینند. هنگام بک واش:

1. شیر کنترل روی حالت Backwash قرار می‌گیرد.
2. آب از پایین ستون وارد شده و بستر را منبسط می‌کند.
3. دانه‌های رزین از هم جدا و شناور می‌شوند؛ تماس آب با سطح رزین افزایش می‌یابد.
4. آب معکوس، ذرات و کدورت را جدا کرده و به فاضلاب می‌رساند.
5. با شفاف شدن آب خروجی، بک واش پایان یافته و سیستم وارد مرحله آبکشی/احیا می‌شود.

مدت این مرحله بسته به کیفیت آب و اندازه ستون، معمولاً ۵ تا ۱۵ دقیقه است.

آموزش مرحله‌به‌مرحله بک واش سختی گیر رزینی

مرحله ۱: قطع جریان آب ورودی

دستگاه را از مدار خارج کنید تا ورود آب به سختی‌گیر متوقف شود و فشار به‌صورت ایمن تخلیه گردد.

مرحله ۲: تنظیم شیر کنترل در حالت Backwash

در مدل‌های دستی، اهرم را روی Backwash بگذارید. در سیستم‌های اتوماتیک، تایمر/کنترلر این مرحله را برنامه‌ریزی می‌کند.

مرحله ۳: باز کردن مسیر فاضلاب

از باز بودن مسیر تخلیه مطمئن شوید تا کدورت و ذرات به‌ راحتی خارج شوند.

مرحله ۴: شروع شست‌وشوی معکوس

آب از پایین وارد می‌شود، بستر رزین منبسط و ذرات از قسمت بالای ستون خارج می‌شوند.

مرحله ۵: بررسی شفافیت آب خروجی

وقتی آب تخلیه شفاف شد، بک واش تکمیل است.

مرحله ۶: آماده‌سازی برای احیا (Regeneration)

پس از بک واش، با محلول نمک، رزین را احیا کنید تا یون‌های سدیم جایگزین یون‌های سختی شوند.

زمان مناسب برای انجام بک واش سختی گیر

بک واش معمولاً هر ۷ تا ۱۰ روز یا پس از هر سیکل احیا انجام می‌شود. فرکانس دقیق به موارد زیر بستگی دارد:

• سختی آب ورودی (ppm)
• مصرف آب روزانه
• ظرفیت رزین و ابعاد مخزن
• نوع سختی‌گیر (فایبرگلاس یا فلزی)

افزایش سختی آب خروجی یا افت فشار نشانه نیاز فوری به بک واش است.

تفاوت بک واش در سختی گیر رزینی فایبرگلاس و فلزی

خطاهای رایج در بک واش سختی گیر

• فشار بیش از حد جریان که موجب شکست دانه‌های رزین می‌شود.
• تاخیر در بک واش و زمینه‌سازی رشد میکروبی.
• بستن سریع مسیر فاضلاب حین بک واش.
• استفاده از نمک نامرغوب در احیا و تضعیف اثر شست‌وشو.

نکات طلایی برای افزایش عمر رزین

• ورود آب پیش‌تصفیه‌شده (حذف ذرات درشت) را تضمین کنید.
• هر سه ماه یک‌بار سختی آب خروجی را اندازه‌گیری کنید.
• از نمک احیای با خلوص بالا (≈۹۹٪) استفاده کنید.
• در سیستم‌های بزرگ، برنامه بک واش اتوماتیک تنظیم شود.

سوالات متداول درباره بک واش سختی گیر

آیا بک واش همان احیاست؟
خیر؛ بک واش شست‌وشوی معکوس بستر است و احیا با محلول نمک انجام می‌شود.

اگر بک واش انجام نشود چه می‌شود؟
افت راندمان، افزایش سختی آب خروجی و فرسودگی زودهنگام رزین رخ می‌دهد.

تفاوت بک واش دستی و اتوماتیک؟
اتوماتیک طبق برنامه زمانی انجام می‌شود؛ دستی نیازمند مداخله اپراتور است.

جمع‌بندی و نتیجه‌گیری

بک واش سختی گیر فرآیندی کلیدی برای حفظ کیفیت آب و افزایش عمر رزین است. با اجرای منظم آن، از افت فشار، کاهش کیفیت و هزینه‌های اضافی جلوگیری می‌شود.

برای مطالعه بیشتر درباره احیای رزین سختی‌گیر و تنظیم شیر اتوماتیک بک واش به صفحه سختی گیر زینی مراجعه کنید.